HREINT MÁL. 

            Dótturdóttir mín, sem er 11 ára, og er farin að læra ensku og farin að kynnast þessu alþjóða tungumáli fyrir tilstilli sjónvarpsins, álítur það sjálfsagt að bregða fyrir sig af og til enskum orðum og þegar ég gagnrýni hana þá segir hún "afi minn, þetta er nú einu sinni nýi tíminn".  Ég skýrði henni frá því að hér fyrr á öldinni hefði íslenskan talsvert mengast af dönskunni, ýmist vegna þess að ekki var búið að smíða íslensk orð yfir ýms hugtök eða fólk ekki enn farið að venjast íslenskum orðum, sem þó voru til í málinu, eða vegna þess að fólki þótti það fínt að nota erlend orð í máli sínu.-   Ég held þó að dótturdóttir mín hafi nú fremur verið að stríða mér, gamla manninum, en gefa mér til kynna að hún væri hlynnt enskuslettum í íslensku. Menntamálaráðherra segir í fréttabréfi nú nýlega að á sameiginlegum fundi menningarmálaráðherra Norðurlandanna 5. mars s.l. hafi Rögnvaldur Ólafsson dósent við H.Í. flutt erindi um tungutækni. Við skoðanaskipti kom í ljós að menn nálgast málið frá mismunandi sjónarhorni en við Íslendingar erum eina þjóðin, sem fylgjum hreintungustefnu á Norðurlöndunum.-  Í erindi, sem prófessor Guðmundur Finnbogason flutti 1928, segir hann m.a. að við eigum íslenskunni það að þakka að hér á landi hefur sálufélag ekki verið bundið við stéttir manna né landsfjórðunga.  Norðlendingur gat átt sálufélag við Sunnlending, hæsti höfuðklerkur við fátækan fjósamann og að íslenskan hefir mátt heita söm við sig frá því að saga okkar hófst.  Og mikið lán er það, bætir G.F. við, að vera laus við mállýskur og hann segir að tungan gefur svo gott skyggni yfir aldirnar af því að hún er svo hrein. En er það ekki ofmælt að íslenskan sé hrein?  Þannig spyr Guðmundur Finnbogason í erindi sínu 1928 og heldur áfram:

                "Gerum ráð fyrir að við hefðum fyrir ekki mörgum árum komið á myndarlegt heimili í Reykjavík.  Okkur er boðið inní stássstofuna.  Þar eru fyrir gluggum fileraðar og bróderaðar gardínur, svo varla sér í gluggapóstana, á gólfinu eru brusselarteppi og mublurnar eftir því:  plussklæddur sófi með kúnstbróderuðum púðum.  Við hliðina á lenustóli og skammeli er standlampi með silkiskermi;  í horninu er etasjer  með ýmiskonar nipsi.  Á sjioffonieranum eru blómsturvasar og myndir af familíunni.  Á veggjunum eru skilirí, flest landskabsmyndir, fyrir dyrum hanga portierar úr þykku damaski.  Við förum úr einu verelsi í annað.  Í borðstofunni er panel að neðan og betrekk að ofan.  Rósetta í miðju lofti, þar hangir ballansilampi með stórum kúppul og beholdara.  Á buffeinu er pentudúkur og ýmsir munir svo sem plattmanasía, karafla, saltkar  og í skúffunum ýmislegt dekkutau, servíettur, þar við hliðina anretterborð með kaffistelli.  Dívan í stofuhorninu og blómsturstatív út við gluggann.  Í kokkhúsinu er maskínan með gasapparati og stendur á því kastarhola.  Eldhúsgögnin er margvísleg svo sem  hakkamaskína, dörslag, eggjapískari, propptrekkjari, viskustykki, karklútar, skrúbbar, fægiskúffa og uppi í rekknum í spísskamersinu er leirtauið og ýmsar krásir svo sem polegg, medistarpylsur, frikasse, karbonadi, buff, margarin, export, púlver o.m.fl.- Niðri í þvottahúsinu er tauið, þar er vaskabretti, tauið er glattað og rullað, stífað og strauað. -  Í svefnherberginu fengjum við að líta nýmóðins skinntau, dömuúlster, silkiskjört, blúsur, dömukraga, viftu, andlitspúður og krullujárn á sprittapparati"

                Tilvitnunin er dálítið stytt en segir sína sögu.  Kynslóð Guðmundar Finnbogasonar og þær kynslóðir, sem uxu úr grasi eftir flutning erindisins 1928, tókust á við þetta vandamál með góðum árangri.

                Ég benti dótturdóttir minni á þessa mengun íslenskunnar á fyrri  hluta aldarinnar og bað hana fyrir alla muni að láta slíkt nú ekki endurtaka sig og gerði henni ljóst að íslenskan væri í stöðugri hættu ef jafnt ungir sem aldnir stæðu ekki vörð um hreinleika hennar.  Vona ég að skilaboð mín nái til hennar og allra jafnaldra hennar nú og síðar.

 

Árni Kr. Þorsteinsson.

  heimild: Guðmundur Finnbogason  HUGANIR.Ísafoldarprentsmiðja h.f. 1943.               

               

 

Fyrir nokkrum árum ætlaði hér allt vitlaust að verða, þegar verið var að endurbyggja gamla ferju til notkunar fyrir siglinga til Grímseyjar.  Kostnaðurinn varð nokkrum tugum milljóna hærri en ráðgert var í upphafi, ráðherra, stjórnmála elítan og  landsmenn urðu æfareiðir og fjölmiðlar linntu ekki látum og ganrýndu Vegamálastjóra og alla, sem að málinu komu. Nú ræða menn ekki um minna en hundruð eða þúsundir milljarða, enda skuldabirðin orðin a.m.k. fjórar til fimm milljónir á venjulega fjagra manna fjölskyldu og enginn virðist lengur hrökkva við. Sæfari heldur nú uppi siglingum til Grímseyjar og allt gengur ágætlega, en hér fór allt á hvolf, þegar endurbygging ferjunnar fór einhverjum milljónum framúr upphaflegri kostnaðaráætlun. Menn eru búnir að gleyma milljónunum, enda snýst nú allt um þúsundir milljarða. Þjóðin stndur nú á öndinni.  Smyrill.

   Það var sammæli bænda fyrir norðan og sunnan, að þeir játuðu ævinlega skatt herra Hákoni konungi og Magnúsi, land og þegna, með svörðum eiði, 20 álnir, hver sá maður, sem þingfararkaupi á að gegna.  Þetta fé skulu saman færa hreppstjórar til skips flytja, og fá í hendur konungsumboðsmanni, og vera þá úr ábyrgð um það fé.

   Hér í móti skal konungur láta oss ná friði og íslenskum lögum. Skulu sex skip ganga af Noregi til Íslands tvö sumur næstu, en þaðan í frá sem konungi og hinum bestu bændum landsins þykir hentast landinu. Erfðir skulu upp gefast í Noregi fyrir íslenskum mönnum, hversu lengi sem þær hafa staðið. Landaurar skulu upp gefast. Slíkan rétt skulu íslenskir menn hafa í Noregi sem þeir hafa bestan haft, og þér hafið sjálfir boðið í bréfum og að halda friði yfir oss, svo sem guð gefur yður framast til. Jarlinn viljum vér yfir oss hafa, meðan hann heldur trúnaði við yður en frið við oss. .... Smyrill, J.J. frá Hriflu.

Ómar "predikaði" í Mosfellskirkju sunnudag einn í sumar (2009). Honum var ákaflega vel tekið og fékk afbragðs áheyrn.  Heimreið var til kirkjunnar og voru fjölda mörg hross geymd í kirkjuhaganum á með á messu stóð. Ræða Ómars fjallaði m.a. um hestamennskuna, hann skýrði frá þjóðhöfðingjum, sem sýndu veldi sitt ríðandi á gæðingum um götur borganna eða á baklínum vígvallanna, sumir drottnunargjarnir og valdamiklir, en á hinn bóginn leiddi hann líka í ljós auðmýkt og nærgætni hestamanna við hross sín, en helsta tákn auðmýktarinnar var innreið Jesú Krists í Jerúsalem, er hann reið inn í borgina á ösnu þeirri, sem hann hafði sjálfur valið í þessu skini og komið hugboði þar um til eiganda hennar. Veðrið var fagurt og kirkjugestir allir í ágætu skapi. Góður dagur og Ómari til sóma, enda lét hann brandarana fjúka svona inn á milli. Smyrill

Þakka heiðarleg störf í þágu lands og þjóðar.

	22 ára þingferli Valgerðar lokið
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt